Những điều cần biết về huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới

Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là tình trạng nguy hiểm, có thể gây tắc mạch phổi. Cần nhận biết sớm triệu chứng để phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng!

Cận cảnh trường hợp bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới gây biến chứng loét tĩnh mạch

I/ Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là bệnh lý gì?

Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là một biến chứng nguy hiểm của suy giãn tĩnh mạch, xảy ra khi cục máu đông hình thành trong các tĩnh mạch chậu, đùi hoặc khoeo chân. Tình trạng này thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng như sưng, căng tức và đau ở đùi hoặc bắp chân. Siêu âm Doppler là phương pháp hiệu quả để phát hiện và đánh giá huyết động của hệ tĩnh mạch chi dưới.

II/ Nguyên nhân gây bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới?

Dòng máu trong các tĩnh mạch ở chân cần sự hỗ trợ từ cơ bắp chân để lưu thông hiệu quả. Khi cơ bắp chân co lại, chúng tạo áp lực lên tĩnh mạch, giúp đẩy máu ngược về tim chống lại lực hấp dẫn. Các van trong tĩnh mạch đóng vai trò kiểm soát dòng chảy, ngăn máu chảy ngược. 

Nếu quá trình lưu thông máu bị chậm lại, đặc biệt trong các tĩnh mạch sâu ở chân, có thể dẫn đến huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới (DVT). Những yếu tố như chấn thương, phẫu thuật, hoặc việc ngồi hay nằm lâu có thể làm tăng nguy cơ này.

III/ Những ai có nguy cơ bị bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới?

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới bao gồm:

1. Người ít vận động hoặc phải ngồi lâu

• Người làm việc văn phòng, tài xế lái xe đường dài.
• Người phải nằm bất động lâu ngày do bệnh lý hoặc sau phẫu thuật.
• Người thường xuyên di chuyển trên các chuyến bay hoặc xe đường dài.

2. Người cao tuổi

• Tuổi càng cao, nguy cơ hình thành cục máu đông càng lớn do tuần hoàn máu kém.

3. Phụ nữ mang thai hoặc sau sinh

• Sự thay đổi nội tiết tố và áp lực của tử cung lên tĩnh mạch có thể làm chậm lưu thông máu.

4. Người thừa cân, béo phì

•  Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lên tĩnh mạch, làm suy yếu chức năng tuần hoàn.

5. Người có tiền sử gia đình mắc bệnh

•  Yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch.

6. Người có lối sống không lành mạnh

• Hút thuốc lá, ít vận động, chế độ ăn thiếu chất có thể ảnh hưởng đến hệ mạch máu.

7. Những người mắc bệnh tim mạch vành 

Những người mắc bệnh tim mạch vành có nguy cơ cao bị bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới cao hơn so với người bình thường. Nguyên nhân chính là do:

• Bệnh tim mạch vành làm giảm lưu lượng máu bơm đi khắp cơ thể, khiến máu dễ bị ứ đọng ở tĩnh mạch chi dưới, tạo điều kiện hình thành cục máu đông.
• Bệnh tim mạch vành thường đi kèm với phản ứng viêm trong thành mạch, làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối.
• Người mắc bệnh tim mạch vành có nguy cơ bị rối loạn đông máu cao hơn, khiến máu dễ đông lại hơn bình thường.
• Nếu người bệnh có tiền sử đột quỵ, suy tim, hoặc sau can thiệp mạch vành (đặt stent), họ thường phải hạn chế vận động, làm tăng nguy cơ ứ trệ máu và huyết khối tĩnh mạch sâu.
• Một số loại thuốc như lợi tiểu hoặc thuốc chẹn beta có thể làm giảm huyết áp quá mức, gây ảnh hưởng đến lưu thông máu và làm tăng nguy cơ bị huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới. 

IV/ Bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới có nguy hiểm không?

Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là một biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt khi cục máu đông lan rộng. Nếu di chuyển lên tĩnh mạch chủ dưới hoặc động mạch phổi, nó có thể gây thuyên tắc phổi. Đây được gọi là thuyên tắc phổi. Nếu cục máu đông có kích thước lớn, nó có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn mạch máu, thậm chí dẫn đến tử vong trong một số trường hợp.

Cục máu đông hình thành trong các tĩnh mạch sâu bên trong chân, có thể gây đau nhức, sưng tấy và thậm chí đe dọa tính mạng nếu di chuyển đến phổi (thuyên tắc phổi).

>>> Xem thêm bài viết: Những điều cần biết về huyết khối tĩnh mạch sâu: Dấu hiệu, nguy cơ, cách phòng ngừa

V/ Điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới như thế nào? 

Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới (DVT) là tình trạng hình thành cục máu đông trong lòng tĩnh mạch sâu, thường xảy ra ở chân, gây nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như thuyên tắc phổi. Điều trị huyết khối tĩnh mạch chi dưới nhằm mục đích ngăn cản sự phát triển của huyết khối, giảm nguy cơ biến chứng và tái phát.

1. Điều trị nội khoa

Thuốc chống đông máu

Heparin (tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm dưới da) và Warfarin (uống) thường được dùng để phòng ngừa và điều trị DVT.

Thuốc chống đông thế hệ mới (DOACs) như Rivaroxaban, Apixaban, Dabigatran giúp giảm nguy cơ chảy máu và không cần theo dõi INR thường xuyên.

Thuốc tiêu sợi huyết (Thrombolytics)

Được sử dụng trong trường hợp huyết khối lớn, có nguy cơ thuyên tắc phổi hoặc thiếu máu chi.

2. Điều trị can thiệp

Đặt lưới lọc tĩnh mạch chủ (IVC filter)

Khi bệnh nhân có chống chỉ định với thuốc chống đông hoặc huyết khối tái phát dù đã dùng thuốc, bác sĩ có thể đặt lưới lọc vào tĩnh mạch chủ dưới. Thiết bị này giúp ngăn chặn cục máu đông di chuyển lên phổi, giảm nguy cơ thuyên tắc phổi.

Can thiệp lấy huyết khối qua đường ống thông

Kỹ thuật này sử dụng catheter để tiếp cận và loại bỏ trực tiếp huyết khối trong tĩnh mạch. Nó thường được áp dụng cho bệnh nhân có huyết khối lớn, nguy cơ thiếu máu chi hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa.

3. Điều trị hỗ trợ

Mang vớ y khoa (tất áp lực)

Vớ áp lực giúp cải thiện tuần hoàn, giảm nguy cơ phù chân và hội chứng hậu huyết khối (PTS), một biến chứng thường gặp sau DVT.

 Vận động và thay đổi lối sống

Bệnh nhân được khuyến khích vận động sớm, tránh đứng hoặc ngồi lâu, nâng cao chân khi nghỉ ngơi để hỗ trợ tuần hoàn tĩnh mạch.

4. Theo dõi và phòng ngừa tái phát

Bệnh nhân cần tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, xét nghiệm theo dõi đông máu nếu sử dụng Warfarin và tái khám định kỳ. Ngoài ra, người có nguy cơ cao (như sau phẫu thuật, phụ nữ mang thai, người ít vận động) nên áp dụng các biện pháp dự phòng như sử dụng thuốc chống đông theo chỉ định và duy trì lối sống lành mạnh.

Điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới cần kết hợp thuốc, can thiệp khi cần thiết và thay đổi lối sống để giảm biến chứng và nguy cơ tái phát. Việc phát hiện và điều trị sớm giúp bảo vệ sức khỏe mạch máu, ngăn ngừa hậu quả nghiêm trọng như thuyên tắc phổi hoặc suy tĩnh mạch mãn tính.

“Lưu ý khi bị bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch sâu, tiêm xơ chống chỉ định điều trị vì có thể dẫn đến tử vong”, bác sĩ Kiên ( cố vấn chuyên môn tại phòng điều trị tĩnh mạch Dr Vein cho biết) 

Huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới là một biến chứng nghiêm trọng của suy giãn tĩnh mạch, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Cục máu đông hình thành trong lòng tĩnh mạch sâu có thể gây tắc nghẽn dòng chảy, dẫn đến đau nhức, sưng phù và tăng nguy cơ biến chứng nguy hiểm như thuyên tắc phổi. Vì vậy, người mắc suy giãn tĩnh mạch cần thăm khám sớm và điều trị đúng cách để ngăn ngừa biến chứng, bảo vệ sức khỏe đôi chân và chất lượng cuộc sống. Khi có biểu hiện sưng chân đột ngột kèm theo đau, cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật mạch máu vì điều này có thể báo hiệu nguy cơ cục máu đông hoặc huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới. 

Với những trường hợp suy giãn tĩnh mạch kéo dài, dù đã thử nhiều phương pháp nhưng chưa hiệu quả, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y khoa uy tín, được cấp phép đầy đủ để thăm khám và tư vấn chuyên sâu. Việc xác định chính xác nguyên nhân, đánh giá toàn diện các yếu tố nguy cơ là điều kiện tiên quyết để xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Đặc biệt, trong suốt quá trình điều trị, sự hợp tác chặt chẽ và tuân thủ hướng dẫn của bệnh nhân đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được kết quả tối ưu – BS.CKII Phan Duy Kiên nhấn mạnh.