Mục lục
- 1 Tổng quan về loét tĩnh mạch chân
- 2 Nguyên nhân gây loét tĩnh mạch chân
- 3 Đối tượng nào có nguy cơ loét tĩnh mạch chân?
- 4 Triệu chứng của loét tĩnh mạch chân
- 5 Chẩn đoán loét tĩnh mạch chân
- 6 Điều trị loét tĩnh mạch chân
- 7 Điều trị các triệu chứng liên quan đến loét tĩnh mạch chân
- 8 Cách chăm sóc trong quá trình điều trị
- 9 Phòng ngừa loét tĩnh mạch chân
- 10 Hồ sơ bác sĩ
Loét tĩnh mạch chân là một vết thương hở, thường xuất hiện ở vùng mắt cá chân hoặc cẳng chân, do suy giảm lưu thông máu ở tĩnh mạch chân gây ra. Tình trạng này thường liên quan đến suy giãn tĩnh mạch mạn tính, khi các van trong tĩnh mạch không hoạt động hiệu quả, dẫn đến ứ đọng máu ở chân, gây áp lực lên mạch máu và làm tổn thương da.
Tổng quan về loét tĩnh mạch chân
Loét chân là một vết loét khó lành (mãn tính) mất hơn 2 tuần để lành, thường xuất hiện ở phần bên trong chân, từ giữa đầu gối đến mắt cá chân. Các triệu chứng của loét tĩnh mạch chân bao gồm đau, ngứa và sưng tấy ở vùng chân bị ảnh hưởng. Da xung quanh vết loét có thể thay đổi màu sắc và trở nên cứng, đồng thời vết loét có thể phát ra dịch có mùi hôi.
Ngoài loét tĩnh mạch chân, còn có nhiều loại loét chân phổ biến khác, bao gồm:
- Loét chân động mạch: Do lưu thông máu kém trong động mạch.
- Loét chân do tiểu đường: Do lượng đường trong máu cao liên quan đến bệnh tiểu đường.
- Loét chân do viêm mạch: Liên quan đến các rối loạn viêm mãn tính như viêm khớp dạng thấp.
- Loét chân do chấn thương: Do chấn thương ở chân.
- Loét chân ác tính: Do khối u ở da chân.
Nếu bạn nghi ngờ mình bị loét chân, hãy gặp bác sĩ đa khoa để được điều trị chuyên khoa. Bác sĩ sẽ kiểm tra chân của bạn và có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung để loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây ra triệu chứng tương tự.
Nguyên nhân gây loét tĩnh mạch chân
Loét tĩnh mạch chân có thể phát triển sau một chấn thương nhẹ, đặc biệt khi lưu thông máu trong tĩnh mạch chân gặp vấn đề. Điều này thường xảy ra do áp lực bên trong tĩnh mạch tăng lên. Áp suất cao liên tục có thể dần làm hỏng các mạch máu nhỏ trong da, khiến da trở nên mỏng manh và dễ tổn thương.
Khi da trở nên yếu, chỉ cần một va đập hoặc trầy xước nhẹ cũng có thể dẫn đến vết loét. Nếu không được điều trị kịp thời để cải thiện lưu thông máu ở chân, vết loét có thể không lành và trở nên nghiêm trọng hơn.
Đối tượng nào có nguy cơ loét tĩnh mạch chân?
Loét tĩnh mạch chân ảnh hưởng đến khoảng 1/500 người tại Vương quốc Anh, tuy nhiên, tỷ lệ này tăng lên đáng kể theo tuổi tác. Khoảng 1/50 người trên 80 tuổi gặp phải tình trạng này. Bạn có nguy cơ mắc loét tĩnh mạch chân cao hơn nếu có các yếu tố sau:
- Tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT)
- Viêm xương khớp
- Chấn thương chân
- Béo phì
- Tê liệt
- Gần đây đã phẫu thuật chân, chẳng hạn như thay khớp háng hoặc thay khớp gối
- Sưng và giãn tĩnh mạch (suy giãn tĩnh mạch)
Triệu chứng của loét tĩnh mạch chân
Loét tĩnh mạch chân là những vết loét hở, thường gây đau đớn trên da và mất hơn 2 tuần để lành. Chúng thường phát triển ở bên trong chân, giữa đầu gối và mắt cá chân. Các triệu chứng bao gồm:
- Sưng mắt cá chân (phù nề): Khu vực xung quanh mắt cá chân có thể bị sưng to.
- Đổi màu da: Da xung quanh vết loét có thể bị đổi màu hoặc sẫm lại.
- Da cứng: Da xung quanh vết loét trở nên cứng, khiến chân cảm thấy cứng.
- Cảm giác nặng nề ở chân: Chân cảm thấy nặng nề và mệt mỏi.
- Đau hoặc sưng ở chân: Cảm giác đau đớn hoặc sưng to ở chân.
- Da bong tróc, có vảy và ngứa (bệnh chàm giãn tĩnh mạch): Da bị bong tróc, có vảy và ngứa.
- Tĩnh mạch sưng to (suy giãn tĩnh mạch): Các tĩnh mạch ở chân sưng to và nổi rõ.
Bên cạnh đó, loét tĩnh mạch chân có thể dễ dàng bị nhiễm trùng do vi khuẩn. Nếu không được chăm sóc đúng cách, tình trạng nhiễm trùng có thể làm vết loét trở nên nghiêm trọng hơn. Các triệu chứng của loét chân bị nhiễm trùng bao gồm:
- Cảm giác đau ngày càng tồi tệ hơn.
- Vết loét chảy ra dịch màu xanh lá cây hoặc có mùi khó chịu.
- Da xung quanh vết loét trở nên đỏ và sưng lên (vết đỏ có thể khó nhìn thấy hơn trên da đen hoặc nâu).
- Cơ thể có thể sốt cao (sốt).
- Vết loét có mùi khó chịu.
Chẩn đoán loét tĩnh mạch chân
Để chẩn đoán chính xác bệnh lý loét tĩnh mạch chân, các bác sĩ chủ yếu dựa trên các triệu chứng và khám lâm sàng. Tuy nhiên, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm để xác định chính xác tình trạng.
Khám lâm sàng
Bác sĩ đa khoa hoặc y tá sẽ hỏi bạn về các triệu chứng liên quan đến loét tĩnh mạch chân, chẳng hạn như:
- Sưng ở mắt cá chân: Kiểm tra xem mắt cá chân của bạn có bị sưng không.
- Da đổi màu hoặc cứng: Quan sát các vùng da xung quanh vết loét.
Bác sĩ sẽ cố gắng xác định nguyên nhân của vết loét bằng cách hỏi về các tình trạng tiềm ẩn hoặc chấn thương trước đó, bao gồm:
- Bệnh tiểu đường: Ảnh hưởng đến lưu thông máu và làm tăng nguy cơ loét.
- Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT): Các cục máu đông trong chân có thể gây tổn thương tĩnh mạch và dẫn đến loét.
- Chấn thương hoặc phẫu thuật ở chân: Như thay khớp háng hoặc thay khớp gối.
- Tiền sử loét chân trước đó: Xem liệu bạn đã từng bị loét chân trước đây hay không.
Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra chân của bạn khi bạn đứng và nằm, cũng như cảm nhận mạch ở mắt cá chân để đảm bảo động mạch hoạt động tốt.
Xét nghiệm Doppler
Để loại trừ bệnh động mạch ngoại vi, bác sĩ hoặc y tá sẽ thực hiện xét nghiệm Doppler. Xét nghiệm này đo huyết áp trong các động mạch ở mắt cá chân và so sánh với áp lực ở cánh tay. Nếu bạn bị bệnh động mạch ngoại vi, huyết áp ở mắt cá chân sẽ thấp hơn cánh tay.
Xét nghiệm này rất quan trọng vì phương pháp điều trị chính cho loét tĩnh mạch là sử dụng băng ép hoặc tất dài để cải thiện lưu thông tĩnh mạch. Không an toàn khi nén nếu áp lực động mạch mắt cá chân thấp.
Trong một số trường hợp, bác sĩ đa khoa hoặc y tá có thể giới thiệu bạn đến một chuyên gia, chẳng hạn như chuyên gia mạch máu. Bạn có thể được giới thiệu nếu bác sĩ không chắc chắn về chẩn đoán hoặc nghi ngờ vết loét do bệnh động mạch.
Nếu bác sĩ nghĩ rằng loét do bệnh tiểu đường hoặc viêm khớp dạng thấp, họ có thể giới thiệu bạn đến phòng khám loét do tiểu đường hoặc bác sĩ chuyên khoa khớp. Sau khi xem xét bệnh sử và khám, chuyên gia có thể cần sắp xếp thêm các cuộc kiểm tra để lên kế hoạch điều trị cho bạn.
Điều trị loét tĩnh mạch chân
Với phương pháp điều trị thích hợp, loét tĩnh mạch chân thường lành trong vòng 6 tháng. Tuy nhiên, quá trình điều trị phải được thực hiện bởi bác sĩ chuyên môn về liệu pháp nén ép đối với loét chân. Quá trình điều trị loét tĩnh mạch chân bao gồm:
Làm sạch và băng bó vết loét
Bước đầu tiên là loại bỏ bất kỳ mảnh vụn hoặc mô chết nào khỏi vết loét, rửa sạch và lau khô, sau đó băng bó thích hợp. Điều này cung cấp các điều kiện tốt nhất để vết loét lành lại. Bác sĩ sẽ sử dụng băng y tế để băng vết loét của bạn và cần phải thay băng từ 1 – 3 lần mỗi tuần.
Sử dụng băng nén ép
Để cải thiện lưu thông tĩnh mạch ở chân và giảm sưng tấy, bác sĩ sẽ quấn một băng ép chắc chắn lên chân bị ảnh hưởng. Loại băng này được thiết kế để bóp chặt chân của bạn và tăng cường máu chảy ngược lại về phía tim. Có nhiều loại băng hoặc tất thun khác nhau được sử dụng để điều trị loét tĩnh mạch chân, có thể được làm bằng 2, 3 hoặc 4 lớp khác nhau.
Việc sử dụng băng ép là một thủ thuật đòi hỏi kỹ năng và chỉ nên được thực hiện bởi bác sĩ hoặc đội ngũ y tế có chuyên môn. Băng thường được thay đổi 1 – 3 lần một tuần. Khi áp dụng phương pháp nén ép lần đầu tiên trên vết loét tĩnh mạch chân, bạn có thể cảm thấy đau đớn, lúc này bạn chỉ cần dùng paracetamol để giảm bớt cơn đau cho đến khi vết loét lành lại hẳn.
Điều quan trọng là phải đeo băng ép theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào, nên liên hệ với bác sĩ, y tá thay vì tự tháo băng. Nếu băng ép cảm thấy hơi quá chặt và khó chịu vào ban đêm, việc đi bộ một đoạn ngắn có thể giúp ích. Tuy nhiên, bạn sẽ cần tháo hoặc cắt bỏ băng nếu:
- Bị tê hoặc ngứa ran ở bàn chân hoặc ngón chân
- Đau bất thường ở chân, bàn chân hoặc ngón chân
- Các ngón chân bị sưng lên, hoặc trông nhợt nhạt hoặc xanh
Khi tháo băng, hãy giữ chân ở vị trí cao và liên hệ với bác sĩ hoặc y tá càng sớm càng tốt.
Áp dụng phương pháp điều trị mới
Hiện nay, ở một số phòng khám thường áp dụng một số phương pháp thay thế mới cho băng ép, chẳng hạn như vớ giãn tĩnh mạch hoặc các thiết bị nén khác. Những phương pháp này có thể không có sẵn ở mọi phòng khám, nhưng có thể thay đổi cách điều trị vết loét trong tương lai.
Điều trị các triệu chứng liên quan đến loét tĩnh mạch chân
Sưng ở chân và mắt cá chân
Loét tĩnh mạch chân thường đi kèm với sưng bàn chân và mắt cá chân (phù nề) do dịch gây ra. Băng nén là phương pháp hiệu quả để kiểm soát tình trạng này.
Để giảm sưng, hãy giữ chân nâng cao bất cứ khi nào có thể, với các ngón chân cao hơn hông. Bạn có thể đặt gối dưới chân khi ngủ để giúp giữ chân nâng lên. Duy trì hoạt động thường xuyên, như đi bộ hàng ngày, cũng giúp giảm sưng chân. Tuy nhiên, tránh ngồi hoặc đứng yên với bàn chân hướng xuống. Hãy nâng cao chân 30 phút, 3 – 4 lần mỗi ngày.
Da ngứa
Một số người bị loét tĩnh mạch chân có thể gặp phải tình trạng da có vảy và ngứa, thường do bệnh chàm giãn tĩnh mạch. Điều này có thể được điều trị bằng kem dưỡng ẩm (chất làm mềm da) và đôi khi là kem hoặc thuốc mỡ corticosteroid nhẹ. Trong một số trường hợp, bạn nên đến bác sĩ da liễu để điều trị.
Ngứa da cũng có thể do phản ứng dị ứng với băng hoặc kem bôi. Nếu xảy ra tình trạng dị ứng, bạn cần ngưng sử dụng thuốc và kiểm tra ngay lập tức, tuyệt đối không gãi chân để tránh gây bong da dẫn đến các vết loét khác.
Điều trị vết loét bị nhiễm trùng
Một vết loét đôi khi tạo ra một lượng lớn dịch tiết và trở nên đau đớn hơn, có thể có màu đỏ xung quanh vết loét (khó nhìn thấy trên da đen hoặc nâu). Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng. Do đó, hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được chữa trị kịp thời.
Nếu vết loét bị nhiễm trùng, nên được làm sạch và băng bó như bình thường. Bạn cũng nên nâng cao chân hầu hết thời gian trong quá trình băng bó vết thương. Cuối cùng, bác sĩ điều trị sẽ kê đơn một đợt kháng sinh kéo dài 7 ngày để loại bỏ nhiễm trùng, nhưng kháng sinh không chữa lành vết loét và chỉ nên được sử dụng ngắn hạn để điều trị vết loét bị nhiễm trùng.
Cách chăm sóc trong quá trình điều trị
Trong quá trình điều trị, hãy cố gắng chăm sóc bản thân để nâng cao sức khoẻ và giúp vết loét mau lành hơn:
- Cố gắng hoạt động bằng cách đi bộ thường xuyên. Ngồi và đứng yên mà không nâng cao chân có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sưng tấy.
- Khi ngồi hoặc nằm, hãy giữ chân nâng cao.
- Tập thể dục cho đôi chân bằng cách di chuyển bàn chân lên xuống và xoay chúng ở mắt cá chân để khuyến khích lưu thông tốt hơn.
- Nếu bạn thừa cân, hãy giảm cân bằng chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn.
- Ngừng hút thuốc và uống rượu điều độ để giúp vết loét mau lành hơn.
- Cẩn thận không làm tổn thương chân bị ảnh hưởng và mang giày dép thoải mái, vừa vặn.
Phòng ngừa loét tĩnh mạch chân
Bạn có thể giảm nguy cơ phát triển loét tĩnh mạch chân bằng nhiều cách chẳng hạn như mang vớ tĩnh mạch, giảm cân,… Những người có nguy cơ cao nhất bị loét tĩnh mạch chân là những người trước đây đã từng bị loét chân.
Giảm cân
Nếu bạn béo phì hoặc thừa cân, việc giảm cân không chỉ giúp điều trị mà còn ngăn ngừa loét tĩnh mạch chân. Thừa cân tăng áp suất lên các tĩnh mạch chân và có thể gây hỏng da.
Điều trị bằng vớ tĩnh mạch
Nếu bạn có nguy cơ cao bị loét tĩnh mạch chân hoặc đã từng bị, bác sĩ đa khoa có thể đề nghị điều trị bằng vớ tĩnh mạch. Những chiếc vớ này được thiết kế đặc biệt để bóp chặt chân và cải thiện lưu thông máu, đặc biệt là ở mắt cá chân.
Để có hiệu quả tối đa, bạn nên mang tất khi bạn thức dậy và chỉ cởi ra vào ban đêm. Tất tĩnh mạch có nhiều kích cỡ, màu sắc, kiểu dáng và áp lực khác nhau, và bạn có thể tìm được mẫu vớ phù hợp với sự hướng dẫn của y tá.
Điều trị các vấn đề tiềm ẩn
Để ngăn ngừa sưng hoặc loét chân, điều trị giãn tĩnh mạch nghiêm trọng có thể được xem xét. Điều này có thể bao gồm sử dụng ống thông hoặc các phương pháp khác như sóng vô tuyến tần số cao hoặc tia laser để đóng kín các tĩnh mạch bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, phẫu thuật cũng có thể được thực hiện để tái tạo hoặc loại bỏ các tĩnh mạch bị tổn thương hoàn toàn. Hãy thảo luận cụ thể với bác sĩ của bạn hoặc phòng khám Dr.Vein để tìm ra liệu pháp phù hợp nhất cho trường hợp của bạn.
Loét tĩnh mạch chân là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn. Tuy nhiên, với những biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả như sử dụng vớ nén, giảm cân và điều trị đúng cách, bạn có thể giảm nguy cơ và duy trì sức khỏe của mình.
